Thuỳ dịch từ video phỏng vấn Cinematographer Christopher Doyle. Trong đó, người phỏng vấn hỏi quy trình nghệ thuật của ông là gì.

Bạn thức dậy vào buổi sáng và bạn thực hiện nó. Tôi không biết quy trình của nó là gì. Tôi nghĩ, như người ta thường nói, ai cũng có vấn đề riêng mà mình cần giải quyết.

Ví dụ như, ở đây, vì một số lý do cá nhân, tôi thường giao du với mấy đứa nhỏ. Tôi nghĩ chúng cũng nhận ra rằng đó là một dạng kết thúc mở. Tôi thường xuyên nói với chúng rằng dù có làm gì đi chăng nữa thì cũng đừng có bắt chước tôi.

Đối với tôi, nó là thứ đang diễn ra. Nó hiện diện 24/7, quanh năm suốt tháng. Tôi thấy ánh sáng bên ngoài cửa sổ ở thời điểm hiện tại. Tôi thấy cách ánh sáng đổ lên khuôn mặt bạn. Tôi thấy texture của những vùng màu đen khác nhau xung quanh máy quay, tất cả những thứ như vậy. Tôi thấy bóng của màu xám và sắc thái của tất cả mọi thứ.

Nhưng làm sao để nhìn mọi thứ với con mắt như vậy thì tôi không biết.

Một số người cần phải được đào tạo một cách bài bản qua những chương trình giáo dục hàn lâm. Một số người là kiểu mọt sách và cứ mỗi 10 phút họ lại lên mạng để xem có cái gì mới hay không, bất cứ thiết bị hay công nghệ mới nào, những thứ khiến họ hứng thú hay có khả năng làm cho thế giới tốt đẹp hơn. Một số người thì chỉ cần ra ngoài đi chơi. Vậy nên, ý tôi là, bạn biết đấy, tôi nghĩ quy trình là làm cho nó trở nên càng cá nhân càng tốt. Tôi nghĩ sự thực là vậy.

Nghệ thuật là thứ mà nghệ sĩ tạo ra. Vậy nên quy trình nghệ thuật là quy trình là trở thành một người nghệ sĩ. Không phải là để làm ra nghệ thuật, mà là hành trình trong đó một con người làm quen với tồn tại của chính mình, để đưa mình đến trạng thái tự tin, cái trạng thái mà ở đó bạn cảm thấy dễ chịu với chính mình, cái trạng thái mà ở đó bạn mở rộng bản thân mình cho tất cả những cơ hội. Và ở đó, nghệ thuật sẽ tìm đến bạn. Dù bạn là hoạ sĩ, nhà làm phim, nhạc sĩ, đầu bếp… hay bất kỳ ai.

Vậy nên, quy trình nghệ thuật thật sự là quy trình của bạn. Quy trình đó chỉ dành cho bạn và chỉ hợp với bạn mà thôi. Và để làm điều đó, bạn phải tự nói chuyện với chính mình. Bạn biết đấy, đối với một số người, thể thao là phương thức để biến họ thành nghệ sĩ, về mặt thể chất. Tôi tin rằng Arnold Schwarzenegger hiểu điều này hơn ai hết. Đối với một số người khác, đó là quá trình “trí thức hoá”, họ cần học tập liên tục và giao lưu với người khác. Một số người thì chỉ cần quanh quẩn trong thế giới riêng, làm những chuyện mình thích là được. Tôi là kiểu người như vậy. 

Quá trình này đối với tôi nó giống như trò cắt-dán vậy. Quá trình cho và nhận trên trường quay là một cái gì đó mang đến nhiều cảm xúc và hấp dẫn. Nhưng đồng thời nó cũng làm cho người ta thấy kiệt sức. Vậy thì làm sao bạn có đủ năng lượng để làm chủ quá trình đó.

Về cơ bản, quy trình sáng tạo của tôi là thức dậy vào mỗi buổi sáng, và đến tham dự cuộc phỏng vấn với bạn. Và xử lý chuyện này chuyện kia. Tôi sống với tất cả những điều đó.

Vậy thì làm thế nào bạn đến được giai đoạn đó? Có một thuật ngữ trong Phật giáo gọi là “thực hành” hay “tu tập”. Các ví dụ về thực hành Phật giáo là thiền định, yoga, ăn chay – trai giới… hết sức đa dạng. Quy trình của tôi là đi chơi với những người phụ nữ đẹp, nhảy nhót cả đêm, sau đó sáng mai thức dậy thì làm việc… Tôi đùa đấy =))

Có thể là đối với một số người, quy trình của họ chỉ là uống cho say. Trong một giai đoạn lịch sử, đối với một số người đó là chủ nghĩa khổ hạnh. Như bạn có thể thấy trong rất nhiều hình thức nghệ thuật, ví dụ như Francis Bacon, hay bất cứ nhà văn nào khác, họ phải đi theo tác phẩm của họ, bất kể nó dẫn họ đến đâu, có thể là trong góc nhà, hay trong một văn phòng làm việc chuyên nghiệp, hay thậm chí là một nỗi ám ảnh. Thompson là một ví dụ. Bạn phải thức dậy và làm việc. Bạn không thể ngồi đó và chờ đợi cảm hứng. Bạn làm việc cả ngày, và trong quá trình làm việc miệt mài đó, tác phẩm từ từ thành hình, trở nên rõ ràng hơn qua mỗi phút bạn tập trung làm việc. Đó là quy trình. Nó như thể việc bạn bơi, hay tập thái cực quyền, như thể bạn ngồi thiền. Bạn phải bắt tay vào làm việc. Và sau đó nó sẽ phát triển thành cái mà nó sẽ là.