Tác giả: Brian Little
Dịch giả: Khoa-Cac Nguyen, Thuỳ có chỉnh lại một số chỗ.

Tôi nghiên cứu lĩnh vực được tâm lý học tính cách, là một phần của khoa học tính cách bao quát toàn bộ các lĩnh vực từ thần kinh đến kể chuyện. Và điều chúng tôi cố gắng làm, bằng cách riêng của mình, là tìm hiểu xem làm thế nào mà mỗi chúng ta, theo những khía cạnh nhất định, giống tất cả những người khác, giống một số những người khác và không giống một ai cả. 

Bạn có thể tự nhủ, “Tôi chẳng hề thú vị. Tôi là người nhàm chán thứ 46 ở vùng Tây bán cầu.” Hoặc bạn cũng có thể tự nhủ, “Tôi rất thú vị, kể cả khi tôi bị phần lớn mọi người xem như một tên đại ngốc.” 

Nhưng chính sự nhàm chán tự chẩn đoán và sự “xoắn” vốn có của bạn làm cho tôi, một nhà tâm lý học, thực sự bị cuốn hút. Hãy để tôi giải thích tại sao.

Một trong những phương pháp tiếp cận có ảnh hưởng nhất trong khoa học tính cách là đặc điểm tâm lý, nó sẽ đặt bạn vào một cái khuôn năm chiều đã được thiết lập sẵn, và miêu tả các khía cạnh khác biệt phổ biến giữa con người. Từ viết tắt của nó là OCEAN. “O” là viết tắt của ” open to experience” (dịch dân dã là “chịu chơi”), trái ngược với những người khép kín. “C” là viết tắt của “conscientiousness” (tận tâm), đối nghịch với những người có cách sống ủy mị. “E” – “extroversion” (hướng ngoại), tương phản với những người hướng nội. “A” – “agreeable individuals” (những người dễ chịu/dễ thương), trái ngược với những người hoàn toàn khó chịu. và “N” – “neurotic individuals” (những người nhạy cảm), trái ngược với những người ổn định hơn. 

Những nhân tố này có quan hệ mật thiết với hạnh phúc của chúng ta, với việc ta sống như thế nào. Và chúng ta biết rằng, ví dụ, sự cởi mở và sự tận tâm là yếu tố dự đoán rất tốt về thành công trong cuộc sống. Nhưng những người cởi mở thành công nhờ sự táo bạo và đôi khi lập dị. Những người tận tâm đạt được thành công bằng việc tuân thủ thời hạn, kiên trì, đồng thời có đam mê. Sự hướng ngoại và tính dễ chịu đều có ích trong việc hợp tác tốt với mọi người. Tôi thấy rằng những người hướng ngoại rất thú vị. Trong lớp học, tôi thường chỉ cho sinh viên một thực tế cơ bản mà từ đó có thể ngầm tiết lộ tính cách của họ: Tôi nói rằng người lớn hầu như không thể liếm khuỷu tay của mình. 

Bạn có biết điều đó không? Một số bạn chắc đã thử liếm khuỷu tay của mình rồi. Những người hướng ngoại trong số các bạn có thể không những thử, mà đã liếm thành công khuỷu tay của người ngồi bên cạnh họ. 

Đó chính là những người hướng ngoại. 

Hãy để tôi giải thích chi tiết hơn về sự hướng ngoại bởi vì nó quan trọng và nó hấp dẫn, và nó giúp ta hiểu được cái tôi gọi là ba đặc tính tự nhiên. Thứ nhất, bản chất sinh học — sinh lý thần kinh. Thứ hai, bản chất xã hội hay đặc tính tự nhiên thứ hai, liên quan đến văn hoá và các khía cạnh xã hội của cuộc sống. Và thứ ba, điều làm bạn là chính bạn — đặc tính riêng — điều tôi gọi là bản chất đặc trưng của bạn. 

Một trong những điều định nghĩa người hướng ngoại là họ cần sự kích thích. Và sự kích thích đó có thể đạt được bằng cách tìm những điều thú vị: tiếng ồn, các bữa tiệc và các sự kiện xã hội. Bạn thấy những người hướng ngoại tạo thành một lõi nam châm. Họ tụ tập lại với nhau. Và tôi nhìn thấy bạn. Những người hướng nội thường dành thời gian ở những không gian yên tĩnh trên tầng hai, nơi họ có thể giảm thiểu sự kích thích — và có thể bị hiểu nhầm là khó gần gũi, nhưng đó không hẳn là sự khó gần. Có thể đơn giản là bạn nhận ra bạn làm tốt hơn khi bạn có cơ hội hạ thấp mức độ của sự kích thích. 

Thỉnh thoảng nó là sự kích thích từ bên trong, từ cơ thể bạn. Ví dụ, caffeine có tác dụng nhiều hơn với người hướng ngoại hơn là hướng nội. Khi người hướng ngoại đến văn phòng vào 9h sáng và nói “Tôi thực sự cần một ly cafe” thì tức là họ không đùa đâu, họ cần cafe thật đấy. Người hướng nội không như vậy, đặc biệt với các công việc được đẩy nhanh và được ước lượng, người hướng nội có thể tỏ ra không biết ước lượng. Nhưng đó là một sự hiểu nhầm. 

Vì thế đây sẽ là kết luận khá thú vị: chúng ta không giống với những gì trông thấy, điều đó sẽ đưa đến ý tiếp theo. Tôi muốn đề cập một chút về tình dục. Có nhiều nghiên cứu được thực hiện về mức độ thường xuyên mà các cá nhân tham gia vào quan hệ vợ chồng, được chia theo nam, nữ; hướng nội, hướng ngoại.

Bao nhiêu lần một tháng những người đàn ông hướng nội tham gia quan hệ? 3.0.

Đàn ông hướng ngoại? 5.5 — gần như là gấp đôi.

Phụ nữ hướng nội: 3.1.

Phụ nữ hướng ngoại? Thành thật mà nói, trên cương vị một người đàn ông hướng nội mà tôi sẽ giải thích sau, tôi thấy họ là những người hùng. 7.5.

Họ không những làm với đàn ông hướng ngoại, mà còn với cả một vài người hướng nội nữa. 

Người hướng ngoại và người hướng nội có những cách giao tiếp khác nhau. Người hướng ngoại, khi giao tiếp, thích có những cuộc gặp gỡ thân mật. Họ thích đứng gần để giao tiếp thoải mái. Họ thích nhìn vào mắt người đối diện. Chúng tôi thấy trong một số nghiên cứu họ sử dụng các từ ngữ thân mật nhiều hơn khi họ gặp một ai đó. Khi một người hướng ngoại gặp Charles, nó nhanh chóng trở thành “Charlie,” rồi “Chuck,” và rồi “Chuckles bé bỏng.” 

Trong khi đối với những người hướng nội, nó vẫn là “Charles,” cho tới khi họ được cho phép trở nên thân mật hơn bởi người mà họ đang nói chuyện cùng. Chúng ta nói chuyện theo những cách khác nhau. Người hướng ngoại thích ngôn ngữ trắng đen phân biệt, chắc chắn, đơn giản. Người hướng nội thích các ngữ cảnh phức tạp, đa nghĩa, câu từ lắt léo. Khi nói, đôi khi người hướng nội sẽ làm bạn hiểu lầm.

Tôi có một người đồng nghiệp và người này hoàn toàn khác biệt với tôi. Đầu tiên, tên anh ấy là Tom. Tôi thì không. Thứ hai, anh ấy cao 1m95. Tôi thì không được như thế. Và thứ ba, anh ấy là một người hướng ngoại điển hình. Tôi thì lại rất hướng nội. Tôi thường bị quá tải, tôi còn không thể uống cà phê sau 3h chiều mà buổi tối có thể ngủ được. 

Sau đó thì có một người thứ ba tham gia dự án, người này tên là là Michael. Và Michael xém nữa đã phá hỏng dự án. Người ta hỏi Tom và tôi, “Các bạn nghĩ gì về Michael?”

Tôi đã nói với họ, “Well, Michael đúng là có khuynh hướng nhiều lần hành xử một cách, mà nhiều người chúng ta thấy, có lẽ quyết đoán hơn mức cần thiết.” 

Còn Tom thì đảo mắt và nói, “Brian, tôi nói rồi: nó là một thằng khốn!” 

Đối với một người hướng nội, tôi có thể nhẹ nhàng ám chỉ một số phẩm chất mang tính “khốn nạn” nhất định trong hành vi của người này, nhưng tôi sẽ không dùng chính xác từ đó. 

Nhưng người hướng ngoại nói: “Nó đi như thế, nói như thế, thì tôi gọi nó là như thế.” Và chúng tôi hiểu sai nhau. 

Đó có phải là điều chúng ta nên chú ý tới không? Đương nhiên. Đây là một kiến thức quan trọng.

Nhưng đó có phải tất cả bản chất của chúng ta không? Liệu có phải chúng ta chỉ là một loạt các tính trạng không? Không, không phải.

Nên nhớ rằng, chúng ta giống một vài người và không giống một ai.

Những đặc trưng của riêng bạn hình thành như thế nào? Điều gì làm nên Thuỳ? Điều gì làm nên Khoa? Điều gì làm nên Brian Little? Chúng ta có thể cùng có tính hướng ngoại hay sự nhạy cảm. Nhưng tất cả chúng ta, Thuỳ hay Khoa hay Brian Little đều có những đặc điểm tính cách riêng biệt trong hành vi cư xử, chứ không chỉ đơn thuần là một nhóm các tính trạng. Tổng hoà của các yếu tố đó là điều khiến người khác yêu bạn chứ không chỉ vì bạn là một loại người nhất định. 

Chúng ta không nên nhìn con người một cách phiến diện. Vậy điều gì làm chúng ta khác biệt? Đó là những điều chúng ta làm trong cuộc sống — các dự án cá nhân. Bạn có một dự án cá nhân ngay lúc này, nhưng có thể không ai biết tới nó. Nó có thể liên quan đến con bạn (hay mẹ bạn), bạn đã đưa họ đi khám ba lần mà vẫn không ai xác định được bệnh. Và thế là bạn đã có những hành xử không đúng với bản chất của mình. Đây là những tính trạng tự do. Bạn có thể vốn là người rất dễ chịu, nhưng bạn hành xử không dễ chịu để có thể phá vỡ những rào cản hành chính trong bệnh viện, nhằm có thể làm điều gì đó cho mẹ bạn, hay con bạn.

Những đặc tính tự do là gì? Là những hành vi được kích hoạt để một người có thể làm được điều quan trọng đối với bản thân họ, cuộc sống của họ. Đừng hỏi mọi người bạn thuộc loại tính cách nào; hãy hỏi họ “Dự án cốt lõi trong cuộc sống của bạn là gì?”

Chúng ta có thể “vào vai” các tính trạng tự do đó. Tôi là người hướng nội, nhưng tôi có dự án cốt lõi là dạy học. Tôi là một giáo sư. Và tôi yêu quý các học sinh của mình, tôi yêu quý lĩnh vực mình nghiên cứu. Và tôi rất háo hức kể với họ những điều mới, những điều thú vị, những điều tôi rất vui khi kể với họ. Nên tôi hành xử như một người hướng ngoại, bởi vì vào 8h sáng, các sinh viên cần một chút hài hước, một chút hào hứng để giữ họ tỉnh táo trong những ngày học tập gian khổ.

Nhưng chúng ta cần cẩn thận khi hành xử không đúng với bản chất của mình. Điều đó thỉnh thoảng làm cho chúng ta cảm thấy rằng chúng ta không chăm sóc bản thân. Tôi thấy rằng sau một thời gian giả hướng ngoại, tôi cần hồi phục năng lượng của mình ở đâu đó.

Như Susan Cain kể trong cuốn sách “Im lặng” (Quiet) của mình, trong chương nói về vị giáo sư người Canada kỳ lạ đang giảng dạy ở Harvard, tôi thỉnh thoảng vào nhà vệ sinh nam để thoát khỏi đám đông những người hướng ngoại quá khích ngoài kia. 

Tôi nhớ một ngày nọ, khi tôi đang nghỉ trong một buồng vệ sinh, cố gắng tránh sự kích động quá mức. Và một người hướng ngoại đi đến bên cạnh tôi — không phải trong buồng vệ sinh tôi ngồi, nhưng ở buồng bên cạnh — và tôi có thể nghe nhiều tiếng động, bạn biết đấy, chúng ta ghét những tiếng động này — ngay cả của chính mình, đó là lý do tại sao chúng ta giật nước, trong và sau khi hành sự. 

Và tôi nghe người đó nói, “Này, có phải Tiến sĩ Little đó không?” 

Nếu có điều gì có thể chắc chắn làm một người hướng nội táo bón trong sáu tháng thì đó là nói chuyện với họ trong lúc hành sự. 

Bây giờ tôi sẽ đi tới đó. Đừng ai đi theo tôi. 

Cảm ơn.