Thuỳ tổng hợp

Đoạn mở đầu của Chungking Express tả cảnh nhân vật cảnh sát 233 Hà Chí Vũ, do chú Kim Thành Vũ đóng, lúc đang truy đuổi một tên tội phạm qua những con phố ở khu Tiêm Sa Chủy, Hồng Kông thì vô tình đụng phải nhân vật cô gái tóc vàng, do cô Lâm Thanh Hà đóng. Trong đoạn phim này, hình ảnh chuyển động lộn xộn với nhịp độ nhanh cùng rất nhiều motion blur cho cảm giác về tốc độ cũng như sự hỗn loạn trong một cuộc truy đuổi. Ngoài ra, nó còn có tác dụng khắc hoạ cuộc sống thành thị hối hả ở Hồng Kông cũng như cảm giác về sự hỗn loạn và mất phương hướng của những người thị dân vô danh trong thành thị nhộn nhịp đó.

Kỹ thuật được chú Christopher Doyle dùng để quay cảnh phim mang tính biểu tượng này có tên là under-cranking và đây cũng là một trong những cảnh phim mà mình đánh giá là sử dụng under-cranking hợp lý nhất, xuất sắc nhất trong việc phục vụ mục đích kể chuyện.

Vậy under-cranking là gì?

Đây là một thuật ngữ xuất hiện từ khi mới bắt đầu có máy quay, lúc toàn bộ mọi thứ vẫn còn là cơ khí. Để quay phim, người ta phải quay một cái cần trên máy (việc này gọi là cranking) để cho cuộn phim chuyển động, các khung hình được đưa qua cổng phim và được phơi sáng, lần lượt ghi lại hình ảnh lên các khung hình. Lúc này, tốc độ khung hình (tiếng anh là là frame rate hay frames per second, viết tắt là FPS) phụ thuộc vào tốc độ quay tay của người điều khiển máy quay.

Nếu quay đúng tốc độ và ổn định, chúng ta sẽ có được hình ảnh với chuyển động ở mức tỉ lệ khung hình tiêu chuẩn. Chuẩn điện ảnh ngày nay thường được chọn là 24 khung hình trên một giây. Tuy vậy, tuỳ vào dự án, tốc độ khung hình sẽ được lựa chọn theo ý đồ riêng của dự án đó.

Nếu quay nhanh, số lượng khung hình ghi được trên một giây sẽ tăng lên (trên mức tiêu chuẩn). Kỹ thuật này được gọi là over-cranking, có thể được sử dụng để tạo slow motion khi phát lại ở mức khung hình tiêu chuẩn.

Nếu quay chậm, số lượng khung hình ghi được trên một giây sẽ giảm (dưới mức tiêu chuẩn). Khi phát ở tốc độ khung hình tiêu chuẩn thì nó tạo cảm giác chuyển động nhanh hơn nó vốn có trong đời thực nhưng hình ảnh sẽ rời rạc và giật (tương tự như trong cảnh mở đầu phim Chungking Express). Kỹ thuật này được gọi là under-cranking.

Over-cranking là một kỹ thuật quen thuộc bởi slow motion là một hiệu ứng được sử dụng phổ biến. Tuy under-cranking không xuất hiện nhiều bằng nhưng cũng thi thoảng được sử dụng trong các cảnh phim hành động nếu người làm phim muốn tạo cảm giác rằng chuyển động trên hình trông có vẻ nhanh hơn so với tốc độ thực tế ngoài đời. Rất nhiều người chọn tạo ra hiệu ứng tương tự trong hậu kỳ và thêm motion blur, nhưng nó có thể được tạo ra trên máy quay bằng cách giảm tốc độ khung hình xuống và xử lý chuyển động máy quay theo hướng tạo cảm giác tăng tốc chuyển động.

Hyperlapse và timelapse cũng là các kỹ thuật dựa trên nguyên lý under-cranking.

Ngoài under-cranking, có một số khía cạnh kỹ thuật khác mà chúng ta cũng cần cân nhắc đến. Mình sẽ đề cập đến các khía cạnh này trong phần tiếp theo.