Tác giả: Maria Popova
Thuỳ biên dịch

Nietzsche năm 30 tuổi đã viết rằng: “Không ai có thể xây cho bạn cây cầu bắc qua con sông cuộc đời mà ở đó chỉ bạn và mình bạn phải băng qua.”

Hơn một thế kỷ sau đó, Seamus Heaney – một nhà thơ đoạt giải Nobel – cũng đã chia sẻ trong một bài phát biểu tại lễ tốt nghiệp của các sinh viên trẻ rằng: “Con đường đích thực và bền vững dẫn đến và thông qua trải nghiệm có liên quan đến việc thành thật với nỗi cô đơn của riêng bạn, thành thật với kiến thức bí mật của riêng bạn.”

Mỗi thế hệ đều tin rằng rằng nó phải chiến đấu với những áp lực tuân thủ chưa từng có; rằng nó phải chiến đấu quyết liệt hơn bất kỳ thế hệ nào trước đó để bảo vệ kiến thức bí mật mà từ đó bản thể toàn vẹn của chúng ta ra đời. Một phần của niềm tin này bắt nguồn từ sự tự phụ theo thói quen vốn thường thấy trong một nền văn hoá mù quáng bởi thành kiến của chính nó về quan niệm vị hiện tại, sự thiếu kiến thức về những tương đồng trong ngữ cảnh lịch sử. Trong một thế kỷ rưỡi từ khi Nietzsche xuất hiện, và đặc biệt là sau khi Heaney xuất hiện, nó được phản ánh chính xác trong các sự kiện mà chúng ta tạo ra và liên tục củng cố trong hệ sinh thái thông tin hiện tại của chúng ta – một hệ thống phản hồi liên tục kiểu Pavlov (phản xạ có điều kiện), trong đó những ý kiến dễ hiểu nhất và phổ biến nhất sẽ dễ dàng được khen thưởng nhất, và những tiếng nói bất đồng chính kiến sẽ dễ bị đám đông thiếu suy nghĩ trừng phạt nhất.

Trong hai thế kỷ kể từ khi Emerson phát biểu rằng: “Hãy tin tưởng chính mình,” có rất ít người dám chống lại sự cùn mòn của tính cá nhân một cách can đảm và nhất quán như E.E. Cummings – một nghệ sĩ không bao giờ ngại sống đúng bản chất khác thường của con người mình. Theo như lời của người viết tiểu sử cho ông, E.E. Cummings là một người “coi thường nỗi sợ, và ông đã sống một cuộc đời đầy thách thức.”

Hai tuần sau sinh nhật lần thứ 59 của nhà thơ, một tờ báo nhỏ ở Michigan đã đăng một tác phẩm ngắn nhưng gây ra tác động cực kỳ to lớn lên người đọc của Cummings với tiêu đề là “Lời khuyên của một nhà thơ dành cho sinh viên” (A Poet’s Advice to Students), thể hiện một trí tuệ rộng mở về nghệ thuật, cuộc đời và sự can đảm của việc trở thành chính mình. Nó đã truyền cảm hứng cho Buckminster Fuller và sau đó được đưa vào cuốn A Miscellany Revised của  E.E. Cummings – một tập thơ tuyệt vời dù đã không còn được xuất bản nữa – được tác giả của nó mô tả là “một một tập hợp của các biểu tượng, bốn mươi chín bài tiểu luận về nhiều chủ đề khác nhau, một bài thơ chê bai tính giáo điều và một tuyển tập những vở kịch dang dở”, qua đó chúng ta thấy rõ ràng quan điểm của Cummings về ý nghĩa thực sự của việc là một người nghệ sĩ.

Những lời đó như muốn nói với những người khao khát trở thành nhà thơ – rõ ràng trong ý nghĩa rộng nhất trong học thuyết của Baldwin về những người nghệ sĩ tỉnh táo ở bất cứ loại hình nghệ thuật nào và những nhà tiên tri can đảm về sự thật của con người – Cummings lặp lại lời của nhà thơ Laura Riding trong những bức thư tuyệt vời gửi cho một cô bé tám tuổi về việc trở thành chính mình và viết:

Nhà thơ là người cảm nhận và thể hiện những cảm nhận của mình thông qua ngôn từ.

Nghe thì có vẻ dễ. Nhưng không dễ chút nào.

Rất nhiều người nghĩ hoặc tin hoặc biết rằng họ có cảm giác – nhưng suy nghĩ hoặc lòng tin hoặc khả năng nhận biết đó; không phải là cảm nhận. Và thi ca là cảm nhận – chứ không phải là biết hay tin tưởng hay tư duy.

Ai cũng có thể học để tư duy hoặc tin tưởng hoặc nhận biết, nhưng không có người nào được dạy để có thể cảm nhận. Tại sao? Bởi vì bất cứ khi nào bạn suy nghĩ hoặc bạn tin tưởng hoặc bạn biết, bạn là rất nhiều người khác: nhưng trong giây phút mà bạn cảm nhận, bạn không phải là ai khác ngoài chính bản thân mình.

Để trở thành không ai khác ngoài chính mình – trong một thế giới đang nỗ lực hết mình, cả ngày lẫn đêm, để bạn trở thành một ai đó khác – có nghĩa là phải chiến đấu trong trận chiến cam go nhất mà bất cứ con người nào có thể chiến đấu; và không bao giờ ngừng chiến đấu.

Cummings mà bạn nên biết – chỉ bốn năm trước đó, ông đã phải tự mình chiến đấu trong trận chiến khó khăn nhất: khi ông được trao giải thưởng hằng năm danh giá nhất của Viện hàn lâm các Nhà thơ Hoa Kỳ (Academy of American Poets) – giải MacArthur của thi ca – Cummings đã phải hứng chịu những lời chỉ trích gay gắt từ những người theo chủ nghĩa truyền thống, những người đã bao vây ông với lòng căm thù đối với sự dũng cảm bứt ra khỏi truyền thống và trở thành không ai khác ngoài chính mình trong nghệ thuật của mình. Nhìn về tính toàn vẹn trong sáng tạo không thể bác bỏ được giữ gìn bởi đạo đức nghề nghiệp không nao núng, ông nói:

Để thể hiện không ai khác ngoài chính mình bằng ngôn từ có nghĩa là phải làm việc chăm chỉ hơn một chút so với những gì mà những người không phải là nhà thơ có thể tưởng tượng được. Tại sao? Bởi vì không có gì dễ dàng như việc dùng từ ngữ như của người khác. Hầu như chúng ta ai cũng làm điều này mọi nơi mọi lúc – lặp lại lời của người khác – và khi chúng ta làm vậy, rõ ràng là chúng ta không phải nhà thơ.

Và vào cuối mười hoặc mười lăm năm đầu chiến đấu và làm việc và cảm nhận, bạn sẽ thấy rằng nếu bạn viết được một dòng của một bài thơ, bạn sẽ thực sự rất may mắn.

Vậy nên lời khuyên của tôi đối với những người trẻ muốn trở thành nhà thơ là: làm cái gì đó dễ dàng thôi, như là học cách làm thế giới nổ tung chẳng hạn – trừ phi bạn không chỉ cảm thấy sẵn lòng mà còn vui mừng để cảm nhận và làm việc và chiến đấu cho đến ngày bạn chết.

Nghe có ảm đạm không? Không nhé.

Đó là cuộc đời tuyệt vời nhất trên dương thế.

Hoặc là tôi cảm thấy như vậy.