Tác giả: Celia Lyttelton
Thuỳ biên dịch

Làm nước hoa là một nghệ thuật rất tinh tế, liên quan đến sở thích cá nhân và trí tưởng tượng trau chuốt: về cơ bản nó là một loại nghệ thuật trừu tượng. Để làm nước hoa, người ta kết hợp nhiều loại mùi khác nhau một cách có chủ ý để tạo ra một sự thống nhất hoàn hảo giữa các mùi đó. Người làm nước hoa ngửi các nguyên liệu thô, trộn chúng với nhau và nếu mọi chuyện diễn ra thuận lợi thì họ sẽ thu được kết quả tốt. Hầu hết các loại nước hoa đều chứa từ ba mươi đến hàng trăm loại thành phần khác nhau.

Phải mất hàng năm để nhận biết và phân biệt hàng trăm loại mùi khác nhau, và người làm nước hoa phải hiểu tác dụng của mùi này lên mùi khác khi trộn chúng lại với nhau. Họ phải biết cách làm một mùi hương dịu lại hoặc trở nên sắc sảo hơn, làm thế nào để dung hòa các mùi sao cho chúng không lấn át hoặc bị lấn át. Điều quan trọng là, họ phải học cách làm ra được các note hương đầu, hương giữa và hương cuối, và cuối cùng là làm sau để cố định mùi của nước hoa sao cho nó bám mùi thật lâu. Người làm nước hoa cũng phải là những nhà hoá học có tay nghề cao. Dựa vào khứu giác được đào tạo bài bản, trong quá trình chế tạo nước hoa, các chuyên gia sẽ kiểm tra các loại nước hoa mới với giấy thấm: những que giấy thấm nhỏ được nhúng vào hỗn hợp và để khổ. Nhưng các dây thần kinh ở cơ quan khứu giác thường trở nên mệt mỏi và kém nhạy trong một khoảng thời gian ngắn, do đó quá trình test và điều chỉnh nước hoa diễn ra rất chậm. Một loại nước hoa có thể mất tới ba năm để hoàn thiện. François Coty mất năm năm để tạo ra L’Aimant, trong khi đó Chant d’Aromes của Guerlain mất bảy năm và Infini của Caron mất 15 năm để hoàn thành.

Bước đầu tiên khi làm nước hoa thường là việc lấy ý tưởng, lấy cảm hứng từ thiên nhiên. Sau đó người làm nước hoa phải phát triển một mùi hương có độ ổn định cao khi bay hơi và hương thơm không bị thay đổi, cùng với sự hài hoà của các nguyên liệu thô. Một người làm nước hoa là một kẻ du hành trên ghế bành: ngồi một mình trong phòng thí nghiệm, xung quanh là hàng trăm loại tinh chất và dầu thơm từ khắp nơi trên thế giới, mục đích của họ là chuyển vị ký ức về mùi của một rừng cây tuyết tùng hay hương thơm mà họ từng ngửi thấy dưới bóng cây mộc lan, ký ức về một khu rừng nhiệt đới hoặc một khu vườn dưới mưa, hay thứ gì đó trừu tượng hơn, như một bản nhạc, thành một loại nước hoa.

Chẳng hạn, khi nảy ra ý tưởng về một khu rừng ngập trong sương sớm lúc bình minh và một cặp tình nhân mồ hôi hoà lẫn với sương trên nền rừng, người làm nước hoa sẽ bắt đầu liên kết những hình ảnh khứu giác cụ thể với hình ảnh thị giác. Chẳng hạn, họ có thể nghĩ rằng những hình ảnh đó có thể được thể hiện tốt với nhóm mùi fougère, vốn mang các note hương tươi mát nhưng gợi cảm của mùi gỗ và những note hương cuối mang tính gợi cảm. Họ có thể thiết lập note hương đầu với mùi hoa oải hương và mùi nhựa thông; note hương giữa của rêu sồi và hoắc hương pha với một chút tinh dầu cam bergamot; sau đó những mùi này có thể được pha trộn với những mùi khác cũng dễ chịu kiểu rêu để tạo nên note hương cuối kết hợp với hổ phách, một chút cay của xạ hương và nhựa thơm để thể hiện cho những cái ôm nồng nàn của đôi tình nhân.

Bằng cách này, sử dụng khả năng phán đoán khứu giác của mình, người làm nước hoa tạo ra mùi mà mình muốn. Họ phải truyền đạt được “cá tính” của nước hoa và cấu trúc hoàn hảo của nó. Họ biết rằng, đối với hương hoa, họ có rất nhiều loại thực vật trong tự nhiên, từ vị ngọt của hoa nhài đến sự quyến rũ mượt mà của hoa huệ. Ấn tượng ban đầu của một mùi hương phải luôn tươi mát và mạnh mẽ. Nó sẽ gợi đến sự hiện diện của hoa, trái cây và thảo mộc, những thứ kích thích khứu giác và trí nhớ của chúng ta. Sau đó hương nước hoa phải được neo bằng một chất cố định như rễ cây diên vĩ, benzoin (một loại nhựa) hoặc rêu sồi. Cuối cùng, nước hoa được ủ để nó có thể trở nên hoàn thiện, như người ta ủ rượu vang, trước khi quay trở lại phòng lab của người chế tạo nước hoa.

Khi Serge Lutens làm nước hoa, quá trình đó không thực sự liên quan đến các vấn đề thực tế hay phương pháp luận, mà nó liên quan nhiều hơn đến trực giác và trí tưởng tượng của ông. Serge chưa từng qua một trường lớp đào tạo chính quy nào, ông chỉ tự mình khám phá ra con đường riêng của mình mà thôi. Ông ấy nói rằng mình chỉ là người trung gian mà qua đó nước hoa được tạo ra, và để làm nước hoa thì cần có một sự tập trung tinh thần cao độ trong một khoảng thời gian dài, thậm chí kéo dài cả năm. Ông nói, khi một loại nước hoa cuối cùng đã được hoàn thiện, nó không khác gì một sự hiển linh, hay một trạng thái xuất thần ngắn ngủi.

Có thể mất nhiều năm mới có thể đưa nước hoa đến trạng thái hoàn thiện, nhưng mặc dù nghệ thuật làm nước hoa là một thứ nghệ thuật tinh xảo, một số mùi hương lại ra đời một cách rất tình cờ. Shalimar ra đời khi Jacques Guerlain vô tình cho một ít tinh chất vani vào một loại nước hoa cologne có tên là Jicky (đây là loại nước hoa đầu tiên kết hợp giữa các nguyên liệu tự nhiên và nguyên liệu tổng hợp). Nhưng quy trình chiết xuất tinh đầu hoa truyền thống để làm lớp hương đầu trong nước hoa rất công phu và tốn thời gian: phải mất 100kg cánh hoa để thu được chỉ 1 lít tinh dầu.

Cuối cùng, các chất tổng hợp mô phỏng xạ hương của động vật và long diên hương thật được sử dụng một cách tiết kiệm để làm chất cố định. Lúc người ta còn dùng xạ hương thật, nước hoa lưu mùi cực kỳ lâu và mùi của nó cũng cực kỳ quyến rũ, hơn rất nhiều so với các loại nước hoa ngày nay.