Tác giả: Jonny Elwyn
Nguồn: Premium Beat
Thuỳ biên dịch

Trong bài viết này, Joe Walker, người nhận được giải Oscar cho dựng phim xuất sắc nhất năm 2022 với phim Dune, sẽ cho chúng ta biết những mẹo hay và những điều cần nhớ trong dựng phim.

Không quan trọng bạn đã làm công việc dựng phim bao lâu rồi, và cũng không quan trọng là bạn đang làm việc với những chất liệu nào, bạn vẫn luôn có thể học các cách sử dụng các mẹo dựng phim hiệu quả từ những người dẫn đầu ngành công nghiệp này.

Joe Walker không chỉ nhận được giải Oscar cho dựng phim xuất sắc nhất năm 2022 với phim Dune, ông còn từng được đề cử Oscar cho 12 Years A Slave và Arrival, mà ông còn là người rất hào phóng chia sẻ kinh nghiệm của mình với các nhà làm phim khác.

Một bộ phim khác của Joe là Blade Runner 2049 cũng đã đạt được rất nhiều thành công.

Điều thú vị là, Joe thích tham gia vào việc dựng các đoạn teaser trailer, vì việc này giúp anh tái sử dụng cùng một chất liệu trong một quy mô nhỏ gọn hơn rất nhiều, điều này giúp truyền cảm hứng và giúp tăng cường cảm giác của anh đối với bộ phim.Điều thú vị là, Joe thích tham gia vào việc dựng các đoạn teaser trailer, vì việc này giúp anh tái sử dụng cùng một chất liệu trong một quy mô nhỏ gọn hơn rất nhiều, nó giúp truyền cảm hứng và giúp tăng cường cảm giác của anh đối với bộ phim.

Bài viết này sẽ tóm tắt tất cả các mẹo trong thực hành dựng phim mà Joe đã chia sẻ để giúp bạn cải thiện kỹ năng dựng phim của mình.

Cải thiện kỹ năng dựng phim của bạn với những lưu ý từ Joe Walker

Phần lớn các lưu ý này được lấy từ các bài viết của chính Joe và những bài viết đã được xuất bản trên tạp chí Movie Maker cùng với bài phỏng vấn trên DP/30 – nói về các bộ phim ông đã và đang làm như Arrival, Sicario và Blade Runner 2049.

Kể từ khi Joe nhận được đề cử Oscar cho dựng phim xuất sắc nhất với Arrival và nhận được nhiều lời khen ngợi và đánh giá cao, anh cũng nhận được rất nhiều lời mời phỏng vấn và chia sẻ quan điểm của mình.

1. Biết cách cấu trúc bản dựng.

Trong bài phỏng vấn với DP/30, Joe nhắc đến một kỹ thuật mới mà anh phát triển – dựng ngược (edit backward).

Có nghĩa là, khi xây dựng một cảnh, anh cố gắng làm việc theo quy trình ngược lại, bắt đầu dựng từ một câu thoại chính, một shot chính, hoặc khoảnh khắc chính trong cảnh đó – thứ mà anh cần đạt được sau khi dựng xong.

Vì vậy, thay vì bắt đầu bằng shot mở đầu và làm việc theo trình tự từ trước tới sau, anh bắt đầu từ cuối và làm từ sau về trước, cấu trúc kích thước của shot, cut, và timing để làm làm cho khoảnh khắc chính thực sự tỏa sáng.

Joe cho rằng anh học được điều này từ những ngày còn làm tại BBC, việc phải nối tay mỗi cut (dựng trên phim nhựa) và kỷ luật nghiêm ngặt mà nó đòi hỏi, cùng với việc bạn phải suy nghĩ về việc sẽ phải dựng như thế nào trước cả khi bạn bắt tay vào việc.

Ngày nay, thật dễ dàng để đưa mọi thứ vào timeline và lướt qua một cách nhanh chóng. Học cách dừng lại và suy nghĩ thông suốt về một cảnh, xem xét ý nghĩa ẩn sau nó, và xác định những khoảnh khắc quan trọng có thể mất rất nhiều thời gian, nhưng kết quả cuối cùng sẽ xứng đáng với công sức của bạn.

Một điều khác mà Joe lưu ý trong rất nhiều cuộc phỏng vấn, về các sequence giấc mơ trong Arrival. Họ cần phải cô đọng nhiều cảnh thành một và loại bỏ những chủ đề khiến cho câu chuyện bị mất tập trung, trong khi vẫn giữ những mảnh thông tin quan trọng trong phim. Joe đã xử lý vấn đề này như thế nào?

Như một cuộc thử nghiệm, chúng tôi kết hợp các mảnh cần thiết một cách thô sơ, tại một điểm tạo ra một sự kết hợp thực sự mâu thuẫn giữa một câu thoại của Ian và một người khác.

Cú cut mâu thuẫn này đã được bỏ lại, cùng với một loạt các thủ thuật khác mà bạn có thể đọc tại bài báo được đăng tải trên tạp chí Movie Maker, nhưng nó cho thấy một kỹ thuật quan trọng đối với bất kỳ dựng phim nào, là bắt đầu chỉ với những mảnh ghép bạn thực sự cần.

Vì vậy, thường thì công việc của những dựng phim thiếu kinh nghiệm thường bị kéo dài bởi họ bắt đầu với tất cả mọi thứ, và (đôi khi) họ cố gắng giảm nó xuống thay vì chỉ lựa chọn những chất liệu thực sự cần thiết và tìm những cách thức sáng tạo để khiến nó hiệu quả.

Bạn nên dừng lại để suy nghĩ một cách thông suốt về một cảnh và các nhịp cơ bản nhất của cảnh đó, đó là những yếu tố mà bạn nên bắt đầu từ đó và làm ngược trở lại.

2. Chơi với thời gian

Quyền năng vĩ đại nhất của người dựng phim là chơi với thời gian; đẩy nhanh tốc độ mọi thứ hoặc làm chậm lại để kiểm tra một khoảnh khắc trong một chi tiết cực nhỏ… “tốc độ” không chỉ là đi nhanh qua một bộ phim mà không để bất kỳ ai cảm nhận được điều gì, bạn phải thêm nhiều sự khác biệt và cảnh quan vào những khoảnh khắc bạn muốn nhấn mạnh. Một người đạo diễn mà tôi từng làm việc cùng thường nói: “Bạn phải hy sinh một số thứ để có được điều gì đó.” Hãy áp dụng sự kiểm soát chặt chẽ cảm giác về mặt thời gian trong suốt câu chuyện.

Bằng nhiều cách, Joe chia sẻ về cách làm việc với nhịp độ hiệu quả và cảm giác về thời gian trong mỗi cảnh, dưới dạng một phiên bản vĩ mô của việc cắt một cảnh từ sau ra trước. Để bộ phim được liền mạch như một tổng thể, bạn cần phải có các khoảnh khắc của sự căng thẳng và giải tỏa – những khoảnh khắc để hấp thụ những gì đã xảy ra và những khoảnh khắc lướt qua vội vã mà không có câu trả lời.

Có một bài phân tích rất hay của CineFix về cách mà kỹ thuật này hoạt động trong Sicario. Đây là một video rất đáng xem để có một cái nhìn chi tiết hơn về khái niệm này.

3. Không cắt thì tốt hơn

Tôi có một người hướng dẫn tuyệt vời và dạy tôi giá trị của việc không cut. Và đó là tác động lớn nhất tới việc tôi cut phim. Ông thường nói: “Không phải cứ vì họ đã quay shot đó mà bạn phải dùng nó.”

Trong cuộc phỏng vấn với DP/30, Joe nói về điều mà anh đã học được từ một cố vấn dựng phim về sức mạnh của việc không cắt. Anh nói về việc dành cả buổi chiều cắt giữa một wide shot và 3 shot cận, cố gắng để “vắt kiệt” các shot cận để thể hiện được những khoảnh khắc xuất thần nhất nhất của mỗi diễn viên trong khi vẫn theo kịp cuộc đối thoại ở tốc độ cao.

Sau khi xem bản dựng của Walker, senior editor đã yêu cầu xem wide shot và thấy rằng nó có diễn xuất tốt hơn, hình ảnh đẹp hơn và body language thu hút hơn. Ông kết luận: “Nó tốt hơn.”

Nếu bạn làm việc với các diễn viên tuyệt vời, không cắt thường tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ hơn nhiều lần so với việc cố gắng nhận mạnh một khoảnh khắc với một shot cận chen ngang. Thông thường, khán giả đã tự họ edit một shot wide trong đầu họ rồi, vì họ chuyển sự tập trung của mình từ nhân vật này sang nhân vật kia.

4. Âm thanh của sự im lặng

Tôi có biết một chút về âm nhạc, tôi từng là một composer và tôi rất lo lắng về việc quá phụ thuộc vào các bản temp track (các track nhạc tạm thời được dùng trong quá trình dựng phim để xây dựng cảm xúc cho bộ phim, và sẽ được thay thế bằng soundtrack chính thức của bộ phim). Tôi nghĩ nó không công bằng với các composer bởi vì các temp track khiến họ trói tay mình phía sau lưng trước khi họ có cơ hội đáp lại một mục tiêu được định trước, và ngoài ra, nó cũng có ý nghĩa là về mặt âm thanh, nó hạn chế việc nghiền ngẫm sự im lặng và nghiên cứu các hiệu ứng của âm thanh, vì vậy, tôi thích, nếu có thể, làm việc với bầu không khí hoặc tâm trạng, hoặc ví dụ như trong Twelve Years a Slave.

Trong bài phỏng vấn với Gordon Burkell của AOTG.com, Joe nói về việc tránh quá phụ thuộc vào các temp track – anh thích tắt nó càng lâu càng tốt. Đây là một kỹ thuật đã-được-chứng-thực bởi nhiều dựng phim giàu kinh nghiệm, nhưng thực sự cần phải vô cùng kỷ luật để có thể ngồi xem các cảnh “khô” không hề có âm thanh.

Tôi cảm thấy hài lòng hơn khi không dùng temp track mà tự cut phim dựa trên nhịp điệu của chính nó, và nhận được sự thỏa mãn khi nó đạt được hiệu quả. Nó còn làm tôi cảm thấy đau khi hoàn tác bất kỳ điều gì để phù hợp với nhạc nền, bởi vì tự bản thân nó đã hiệu quả rồi. Đây là vấn đề với các temp track, vì chúng chỉ mang tính tạm thời.

Bạn sẽ đạt được những kết quả tốt hơn nhiều bằng việc tắt nhạc càng lâu càng tốt, đảm bảo rằng một cảnh bất kỳ có thể đứng độc lập một mình và tự thể hiện được bản thân nó mà không cần dùng tới âm nhạc. Và sau đó, khi các composer đã làm xong việc của mình, cảnh đó sẽ thật sự tỏa sáng.

Liên quan đến vấn đề này, có một điều nữa mà Joe cũng lưu ý, ông tắt loa hoàn toàn khi dựng, để xem cảnh đó có hoạt động được khi không có thoại hay không.

Chúng tôi rất thích tắt loa khi dựng, chúng tôi đã làm điều này khi dựng Sicario, và cut nó như là một phim câm. Nhưng có vẻ như đó là một cách tiếp cận tốt, vì nếu nó hiệu hoạt động chỉ với hình ảnh không mà thôi, và bạn có thể nói điều gì sẽ diễn ra tiếp theo vào câu chuyện hoạt động… nó khiến bạn rất mạnh mẽ (trong câu chuyện).

Trên đây là một vài điều mà Joe lưu ý với các dựng phim, mà anh đã chia sẻ trong các cuộc phỏng vấn. Để hiểu rõ hơn về những điều này, bạn nên đọc và xem các tác phẩm của anh ta càng nhiều càng tốt.