Tác giả: Skye C. Cleary
Dịch giả: Da Nguyen
Thuỳ biên tập

Ôi ái tình – đẹp đẽ và say đắm, nhưng cũng đồng thời xé nát trái tim và nghiền vụn tâm hồn chúng ta.

Tại sao con người lại muốn đẩy chính mình vào vòng xoáy tâm trạng ấy? Phải chăng tình yêu khiến cuộc sống có ý nghĩa, hay đó chỉ là lối thoát cho sự cô đơn và đau khổ? Có phải tình yêu chỉ để ngụy trang cho dục vọng hay chỉ là một mánh lới của sinh học để con người phải sinh sản? Liệu có phải tình yêu là tất cả những gì chúng ta cần? Liệu chúng ta có thực sự cần đến tình yêu không?

Nếu ái tình có một mục đích nào đó, thì cả ngành khoa học và tâm lý học vẫn chưa khám phá ra. Nhưng qua tiến trình lịch sử, một số triết gia đáng kính đã đưa ra một số giả thuyết hấp dẫn.

Tình yêu giúp chúng ta trở nên trọn vẹn. Nhà triết học Hi Lạp cổ đại Plato khám phá ý tưởng cho rằng ta yêu thương ai đó là để trở nên trọn vẹn hơn. Trong “Symposium”, ông viết về một buổi ăn tối, ở đó có Aristophanes, ông này là một người viết hài kịch, kể cho các vị khách nghe câu chuyện dưới đây: con người trước đây có bốn tay, bốn chân và hai khuôn mặt. Một ngày nọ, họ làm các vị thần nổi giận, và thần Zeus đã chém họ làm hai. Kể từ đó, mỗi người đều bị thiếu mất một nửa bản thân mình. Tình yêu chính là khao khát tìm ra tri kỷ, một người giúp ta thấy mình trọn vẹn, hay ít nhất đó là điều Plato tin rằng một diễn viên hài sẽ nói ở một buổi tiệc.

Tình yêu lừa chúng ta sinh con đẻ cái. Rất lâu sau đó, một triết gia người Đức tên là Arthur Schopenhauer lập luận rằng tình yêu dựa trên dục vọng chỉ là một ảo tưởng khoái lạc. Ông gợi ý rằng chúng ta yêu vì những khát khao khiến ta tin rằng người kia sẽ mang lại hạnh phúc cho ta, thực ra ta đã quá sai lầm. Tự nhiên lừa ta thực hiện việc sinh đẻ, và sự kết hợp yêu thương mà ta tìm kiếm chỉ được trọn vẹn khi ta có con cái. Khi ta thỏa mãn được dục vọng của mình, ta bị quăng trở lại trong tình trạng đau khổ, và thành công duy nhất của chúng ta lúc này là duy trì nòi giống và tiếp nối sự đau khổ của nhân loại. Nghe như thể ai đó đang cần một cái ôm vậy.

Tình yêu là sự trốn chạy khỏi cô đơn. Theo triết gia người Anh đoạt giải Nobel tên là Bertrand Russell, ta tìm đến yêu thương là để thỏa mãn các khát khao tâm sinh lý. Con người được tạo ra là để sinh đẻ nhưng nếu không cảm nhận hạnh phúc từ một tình yêu say đắm, tình dục lúc này lại không làm người ta thỏa mãn. Nỗi sợ về một thế giới lạnh lùng, tàn nhẫn bắt buộc chúng ta phải dựng lên vỏ bọc để bảo vệ và tự cô lập chính mình. Niềm vui, sự thân mật và sự ấm áp có được từ tình yêu giúp ta vượt qua nỗi sợ này, thoát khỏi những vỏ bọc cô đơn. và tham gia nhiều hơn vào cuộc sống. Tình yêu làm phong phú con người chúng ta, đó là điều tuyệt vời nhất trong cuộc sống.

Tình yêu là nỗi đau khổ được ngụy trang. Siddhārtha Gautama, Đức Phật, hay còn gọi Đấng Giác Ngộ, có thể đã có một vài quan điểm thú vị để tranh luận với Russel. Đức Phật cho rằng chúng ta yêu là vì ta cố thỏa mãn các khát khao mang tính bản năng. Tuy vậy, sự khao khát quá độ lại trở thành khiếm khuyết. Và sự gắn bó, thậm chí tình yêu đôi lứa cũng là nguồn gốc gây nên đau khổ. May thay, Đức Phật đã phát hiện ra bát chánh đạo, cách thức để dập tắt những ngọn lửa khát khao nhằm có thể đạt tới trạng thái Niết Bàn, trạng thái tâm giác ngộ khi được an lạc, thông suốt, trí tuệ và từ bi. Nhà văn Tào Tuyết Cần đã minh họa lý thuyết Phật giáo này cho rằng tình yêu là thiếu sáng suốt trong một trong các tác phẩm kinh điển của Trung Hoa có tên là “Hồng Lâu Mộng.” Ở cốt truyện phụ, Giả Thụy đem lòng yêu Vương Hy Phượng, cô này bày trò đùa giỡn và sỉ nhục anh. Anh ta bị giằng xé giữa yêu và hận, nên một vị đạo sĩ cho anh chiếc gương thần kỳ có thể giúp anh chữa hết bệnh với điều kiện anh không được nhìn vào mặt trước của gương. Nhưng mà anh này lại không kìm được tò mò mà nhìn vào mặt trước. Anh ta thấy Vương Hy Phượng trong đó. Linh hồn anh ta bước vào gương và anh bị dây xích sắt kéo lôi đi và chết. Không phải tất cả Phật tử đều nghĩ như vậy về tình yêu lãng mạn và sắc dục, nhưng bài học của câu chuyện là sự gắn bó kiểu như vậy thường dẫn đến bi kịch, và chúng ta cũng cần tránh luôn những thứ như cái gương thần kỳ gì đó.

Tình yêu giúp ta vượt qua chính bản thân mình. Ta hãy kết thúc bài tiểu luận này này một cách tích cực hơn một chút. Triết gia người Pháp Simone de Beauvoir cho rằng tình yêu là khao khát được hòa nhập với nửa kia và điều này đem lại ý nghĩa cho cuộc sống chúng ta. Tuy nhiên, bà ấy ít quan tâm đến lý do tại sao chúng ta yêu mà lại thích thú hơn với việc làm thế nào để yêu thương tốt hơn. Bà ấy thấy rằng vấn đề với tình yêu truyền thống là nó quá hấp dẫn, đến nỗi chúng ta biến nó thành lý do duy nhất để tồn tại. Tuy vậy, việc phụ thuộc người khác để biện bạch cho sự tồn tại của mình có thể dễ dàng dẫn đến sự buồn chán và trò chơi quyền lực. Để tránh cái bẫy này, Beauvoir khuyên ta nên yêu thương chân thành, giống như bạn bè hơn, một tình bạn lớn. Các cặp đôi ủng hộ lẫn nhau trong việc khám phá bản thân, vượt qua giới hạn bản thân, và làm phong phú cuộc sống của họ và cả thế giới này nữa

Mặc dù có thể ta không bao giờ biết tại sao mình lại yêu ai đó, nhưng ta chắc rằng đó là vòng quay cảm xúc. Ta cảm thấy sợ và thấy hưng phấn. Nó làm ta đau khổ và giúp ta thăng hoa tâm hồn. Ta có thể đánh mất chính mình. Và cũng có thể tìm được chính mình. Tình yêu có thể làm ta đau lòng nhưng cũng có thể đó là điều tuyệt vời nhất trong đời. Bạn có dám dấn thân khám phá?