Tác giả: Aldous Huxley
Nguồn: The Doors of Perception & Heaven and Hell
Thuỳ sưu tầm và biên dịch

Chúng ta sống cùng nhau, tác động tới nhau và phản ứng với những suy nghĩ, hành động của nhau; nhưng luôn luôn và trong mọi hoàn cảnh, chúng ta vẫn chỉ là những cá thể đơn độc. Những người tử vì đạo có thể nắm tay nhau bước ra pháp trường, nhưng khi bị đóng đinh câu rút, họ chịu đựng nỗi đau một mình. Những người yêu nhau ôm ấp nhau, cố gắng hợp nhất hai nỗi đê mê riêng biệt thành một sự thăng hoa chung, nhưng vô vọng.

Theo bản chất tự nhiên, mỗi linh hồn hiện hữu trong thể xác đều bị buộc phải chịu đựng đau khổ và tận hưởng niềm vui trong sự cô độc. Những cảm giác, xúc cảm, tri kiến, hay mộng tưởng — tất cả đều mang tính riêng tư và là không thể truyền đạt, ngoại trừ việc được thể hiện gián tiếp thông qua các biểu tượng hoặc các mô tả mang tính tương đối. Chúng ta có thể trao đổi thông tin về các trải nghiệm, nhưng không bao giờ trao đổi được chính những trải nghiệm đó.

Từ phạm vi gia đình cho đến quốc gia, mọi nhóm người đều là một xã hội của những thiên hà riêng biệt, bị ngăn cách với các thiên hà khác bởi khoảng không vô tận. Hầu hết các thiên hà này đủ giống nhau để cho phép ta thấu hiểu thông qua suy luận, hay thậm chí là có sự đồng cảm tương hỗ hoặc “cảm nhận sâu sắc” về nhau. Do đó, khi nhớ lại những mất mát và tủi nhục của chính mình, ta có thể chia sẻ nỗi đau với người khác trong những hoàn cảnh tương tự, có thể đặt mình (tất nhiên, luôn luôn chỉ theo một ý nghĩa tương đối nào đó) vào vị trí của họ.

Nhưng trong một số trường hợp nhất định, sự giao tiếp giữa các thiên hà ấy lại không trọn vẹn, hoặc thậm chí là không tồn tại giao tiếp. Tâm trí là một chốn riêng, và những nơi chốn mà người điên hay kẻ thiên tài kiệt xuất cư ngụ lại quá khác biệt so với nơi chốn của những người bình thường, đến nỗi hiếm khi hoặc không hề có một miền ký ức chung nào để làm cơ sở cho sự thấu hiểu hay đồng cảm. Lời nói được thốt ra, nhưng chẳng thể làm sáng tỏ điều gì. Những sự vật và sự kiện mà các biểu tượng ngôn ngữ ám chỉ lại thuộc về những cõi trải nghiệm hoàn toàn tách biệt nhau.