Thuỳ dịch

Một điều kỳ lạ diễn ra trong lĩnh vực điện ảnh trong khoảng 50 năm gần đây. Trước kia, đạo diễn không cần phải tự mình viết kịch bản thì mới trở thành tác giả của phim. Những nhà làm phim như John Ford, Howard Hawks, hay John Huston không cần viết kịch bản, nhưng họ thực sự là tác giả của phim, đó chính là tác phẩm của họ, theo nghĩa rộng nhất có thể.

Ngày nay, tôi nghĩ rằng có một sự khác biệt thật sự giữa các đạo diễn tự mình viết kịch bản và những người không. Ví dụ những người như Atom Egoyan và anh em nhà Coen sẽ không bao giờ làm ra được những bộ phim như vậy nếu họ không tự viết kịch bản. Martin Scorsese thì hơi khác một chút. Đúng là ông ấy không tự mình viết kịch bản, nhưng ông ấy tham gia quá trình viết một cách rất tích cực và quyết định tất cả những vấn đề quan trọng. Kết quả là, các tác phẩm của ông ấy rất liên tục và cân bằng. Stephen Frears thì ngược lại, ông ấy không viết. Ông ấy chỉ biến những kịch bản đã có sẵn thành phim. Và kết quả là, sự nghiệp của ông ấy hỗn loạn hơn nhiều và các tác phẩm của ông ấy cũng ít có được tính liền mạch. Ông hoàn toàn phụ thuộc vào kịch bản mà ông chọn, và tôi thực sự nghĩ rằng ông ấy hoàn toàn có thể đạt được nhiều thứ hơn nếu tự mình viết kịch bản cho phim của mình.

Mặc dù vậy, vấn đề thường xuất phát từ biên kịch chứ không phải đạo diễn. 50 năm trước, các tiểu thuyết gia vĩ đại nhất thời đó là người viết kịch bản cho Hollywood: William Faulkner, Dashiell Hammett, Raymond Chandler, Lillian Hellman … Và tôi nghĩ rằng họ đã chiến đấu mạnh mẽ cho kịch bản của họ, nhiều hơn so với những cây viết ngày nay, để giữ được ý tưởng của mình. Khi tôi đọc hồi ký của Anita Loos, tôi đã rất kinh ngạc về sự khéo léo của cô ấy khi dùng rất nhiều những phương pháp khác nhau để giải quyết những yêu cầu vô lý của studio mà vẫn giữ kịch bản theo ý mình nhằm viết được những kịch bản xuất sắc như vậy.

Vấn đề của những cây viết ngày nay đó là có vẻ như họ không còn cái can đảm đó nữa, kết quả là họ viết để làm hài lòng các studio và nhà sản xuất. Khi kịch bản đến được tay của đạo diễn, nó đã đi qua hàng chục người khác và được họ thêm thắt những ý kiến riêng của họ vào và sửa đổi nó. Không gì còn có thể được duy trì ở trạng thái nguyên bản sau quá trình đó. Do đó, để tránh điều này, phần lớn các đạo diễn thường tự mình viết kịch bản. Tuy nhiên, đây là một giải pháp mang tính tạm thời. Lý tưởng nhất thì đạo diễn nên tìm được một người biên kịch hợp ý với mình, mối quan hệ của họ cũng tương tự như một cuộc hôn nhân vậy. Đây là trường hợp của Scorsese và Schrader trong phim  Taxi Driver. Họ hình thành một mối quan hệ đối tác lý tưởng. Họ có tất cả những yếu tố mà một cặp biên kịch – đạo diễn cần có: hai mặt của một đồng xu.