Tác giả: Eve Light Honthaner
Thuỳ sưu tầm và biên dịch

* Đợt trước mình có nói chuyện với một người anh bên làm phim, bảo là vợ của Roger Deakins làm script supervisor nhưng mình không biết script supervisor dịch ra tiếng Việt là gì, ảnh bảo là thư ký hiện trường á, cho nên mình sẽ dùng chức danh này cho bản dịch.

Một thư ký hiện trường giỏi không chỉ là điều cần thiết để một đoàn phim vận hành trơn tru, mà còn cần thiết cho quá trình dựng phim nữa. Tuy nhiên đây là một vị trí không phải lúc nào cũng được hiểu và đánh giá đúng tầm quan trọng.

Thư ký hiện trường là một thành viên on-set trong tổ đạo diễn. Trong phim điện ảnh và phim quảng cáo, vị trí này do đạo diễn chọn, còn đối với phim và chương trình truyền hình thì họ do producer hoặc UPM tuyển. Trong thời gian tiền kỳ, họ breakdown (phân tích) kịch bản và thường được yêu cầu tính thời gian các cảnh trong kịch bản xuất hiện trên phim. Việc tính thời gian cho kịch bản đòi hỏi phải hình dung và ước đoán thời gian diễn xuất với đồng hồ bấm giờ để có thể đưa ra một ước tính hợp lý về tổng thời lượng cuối cùng của phim, cũng như thời lượng của các bản cắt/dựng. Thư ký hiện trường sẽ gửi một bản phân tích về các yếu tố bao gồm dự kiến thời lượng của mỗi cảnh. Việc tính toán thời lượng ước chừng rất quan trọng trong việc xem liệu kịch bản có đang quá dài hay quá ngắn không.

Đứng cùng đạo diễn ở phía sau máy quay trên set, thư ký hiện trường sẽ theo dõi:

• Scene, số trang, setup và phút quay
• Những cảnh đã được quay (bao gồm cả cảnh quay một phần), những cảnh bị xoá và những cảnh chưa quay.
• Setup của tất cả máy quay cho các cảnh quay.
• Những sai lệch so với lời thoại gốc trong kịch bản.
• Thời gian quay: thời điểm mọi người có mặt trên set, thời điểm bắt đầu thực hiện cảnh đầu tiên, giờ ăn (bắt đầu và kết thúc), thời điểm bắt đầu thực hiện cảnh đầu tiên sau bữa ăn, cảnh cuối cùng và wrap.
• Matching (raccord – tiếng Pháp, theo cách người mình thường gọi) – đảm bảo bối cảnh và diễn viên, chuyển động (và hướng nhìn) cũng như cách diễn đạt lời thoại của mỗi take khớp với cảnh master ban đầu, đảm bảo tính liên tục và đảm bảo mọi sự thay đổi về trang phục, trang điểm/hóa trang, đạo vụ và thiết kế bối cảnh đều là chính xác.
• Theo dõi xem phim đang bị dài hay ngắn.

Thư ký hiện trường ghi chú lại những gì diễn ra trên phim trường mỗi ngày (thường là dưới dạng nhật ký hàng ngày), ghi lại mỗi take của mỗi shot trong mỗi cảnh, bao gồm một mô ta chi tiết hành động và chuyển động máy quay. Ngoài ra còn phải ghi lại camera roll, số scene, số take, thời lượng của mỗi take, ống kính và máy quay được dùng, số trang trên kịch bản gắn với take đó. Đạo diễn sẽ yêu cầu xem lại hoặc in ra (nếu quay bằng phim nhựa) một số take cụ thể nào đó, những take này được đánh dấu bằng cách khoanh tròn, được gọi là “circled take”.

Ngoài ra, thư ký hiện trường còn:

• Cung cấp số slate cho tổ camera và tổ âm thanh.
• Chuẩn bị danh sách các cảnh quay bổ sung và âm thanh môi trường.
• Hỗ trợ trong quá trình blocking cho cảnh
• Đọc lời thoại với diễn viên và nhắc thoại cho diễn viên trước và trong quá trình diễn tập (rehearsal) – Đây không phải là nghĩa vụ bắt buộc nhưng các thư ký hiện trường thường đảm nhiệm thêm việc này.
• Đọc thoại ngoài khung hình cho các diễn viên không có mặt trên set.
• Cung cấp cho dựng phim một bản ghi chú đầy đủ, bao gồm các lưu ý về tính liên tục (raccord) và các trang kịch bản có đánh dấu (các trang kịch bản được đánh dấu trực tiếp để ghi lại những thông tin chi tiết về quá trình quay, như: dòng lời thoại nào đã được diễn, hành động diễn ra, số lần quay).

Thư ký hiện trường cần có sự tỉnh táo và tập trung cần thiết để hoàn toàn nhận thức được mọi thứ đang diễn ra xung quanh họ; lắng nghe các hướng dẫn của đạo diễn; lưu ý đến các chuyển động máy quay; ghi chép và tính thời gian một cách kỹ lưỡng; tính đến các số cảnh, số trang, setup và thời lượng của mỗi shot; giúp diễn viên ghi nhớ lời thoại; khớp thoại và chuyển động và đánh dấu lên kịch bản cho dựng phim… Việc thực hiện những điều này cùng lúc là một tập hợp những trách nhiệm đầy thách thức mà người thư ký hiện trường cần phải gánh vác. Người thư ký hiện trường giỏi đáng giá ngàn vàng.